Komunikacja jest procesem rozpoczynającym sie zaraz po przyjściu dziecka na świat. Na początku porozumiewamy się za pomocą kanału dotykowego (kontakty cielesne z matką, np. przytulanie się, trzymanie za palec matki). Kultywowanie tych pierwszych przejawów komunikacji jest bardzo ważne i mam ogromny wpływ na dalszy rozwój psychiczny dziecka. Kolejną niezwykle ważną drogą komunikacji się maleństwa z otoczeniem jest kanał wzrokowy. Dziecko jest zdolne do zdobywania informacji o świecie właśnie przez ten kanał. Dziecko śledzi mimikę matki a wraz z jego rozwojem znacznie wzrasta udział wzroku. w 5. miesiącu życia gdy słuch dziecka jest już w pełni ukształtowany, rozwija się komunikacja poprzez kanał słuchowy. Dziecko dzięki kanałowi słuchowemu może informować matkę (płacz, śmiech) o stanie swojego organizmu. Zaś matka może poprzez słuch nawiązać komunikację z dzieckiem. Jednak najbardziej znaczącą formą porozumiewania się dziecka ze światem jest MOWA- to dzięki niej możemy w pełni określić nasze poglądy, emocje i pragnienia. Co jednak zrobić, gdy zauważymy, że z mową naszego dziecka jest coś nie tak???? Oto kilka, sposobów rozpoznawania OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY, przykład dziecka 5-letniego:
ograniczenie zasobu dźwięków (wynikające z substytucji) przejawiające się w następujący sposób:
- większość głosek zastępowana jest przez t oraz a;
- samogłoski e oraz o są zastępowane przez a (Ela - Ala, Ola - Ala);
- spółgłoski dźwięczne są zastępowane przez ich bezdźwięczne odpowiedniki (np. b - p, d - t, bułka - pułka, dom - tom);
- do 5 - 6 roku życia może wystąpić ograniczony zasób spółgłosek miękkich (np. ś, ź, ć, dź, ń);
- k , g mogą być zastępowane przez t, d lub opuszczane (np. kot - tot, kot - ot);
- spółgłoski dentalizowane mogą być zastępowane przez t lub d (np. sanki - tanki, zapałki - dapałki, cebula - tebula);
- ujednolicenie realizacji 3 szeregów głosek dentalizowanych poprzez realizowanie tylko jednego z nich (np. ś, ź, ć, dź: szafa - śafa, żaba - źaba, czekolada - ćekolada, dżungla - dźungla, sałata - śałata, zapałki - źapałki, cebula - ćebula, dzbanek - dźbanek);
- głoska ch może być zastępowana przez f lub k (np. chleb - kleb, chleb - fleb);
- głoska f może być zastępowana h (np. fotel - hotel)
- głoska r przez l lub j (np. ryba - lyba, ryba - jyba )
- głoska l przez j (np. lalka - jajka)
- głoska ł przez w (np. łapa - wapa)
- głoska w przez ł lub h (np. wata - łata , wata - hata )
- zdarza się też , że prawie wszystkie spółgłoski są opuszczane, a mowa opiera się na samogłoskach (np. ocean - oea)
(rozróżnienie wg Centrum Logopedycznego)
Zalecenia dla dzieci z opóźnionym rozwojem mowy:- Przy dziecku mówimy poprawnie, bez zniekształceń i spieszczeń
- pozwalamy dziecku na zadawanie pytań i odpowiadamy na nie
- nie przeszkadzamy dziecku, gdy mówi
- nie zawstydzamy dziecka, poprzez częste peszące poprawianie
- stymulujemy rozwój dziecka przez:
- zabawy dźwiękonaśladowcze (głosy zwierząt, pojazdów, szum morza, tykanie zegara itp.)
- zabawy przez lustrem, robienie śmiesznych min, gimnastykę buzi
- oddychanie nosem, dmuchanie przez słomkę, zdmuchiwanie świeczki, puszczanie baniek mydlanych
- rysowanie, malowanie, wyklejanki, wycinanki, lepienie
- nazywanie części i stron ciała dziecka i dorosłych
- czytanie bajek, uczenie wierszyków, piosenek
- zabawy tematyczne: w sklep, szpital, szkołę, urodziny
- budowanie z klocków, kamyków, piasku, gliny
- utrwalanie kolorów
- itd.
